Sản phẩm cà phê Sơn La được các công ty đưa vào chế biến sâu
và được người tiêu dùng ưa chuộng.

Ước đến hết năm 2023 tổng diện tích cây ăn quả (gồm cả cây Sơn Tra) đạt 84.160 ha, sản lượng đạt 450.336 tấn. Niên vụ năm 2023 - 2024 ước diện tích trồng cà phê trên địa bàn tỉnh là 20.137 ha, sản lượng ước đạt 32.944 tấn cà phê nhân; so với niên vụ 2022 - 2023 diện tích cà phê tăng 6,91% (1.301 ha); sản lượng tăng 9,86% (2.958 tấn). Ước diện tích trồng sắn toàn tỉnh là 42.990 ha, sản lượng đạt 502.861 tấn; so với niên vụ 2022 - 2023 diện tích sắn giảm 8,59% (4.041 ha); sản lượng giảm 9,09% (50.296 tấn).

Hiện nay trên địa bàn tỉnh đã thu hút được 4 nhà máy chế biến rau, quả quy mô công nghiệp gồm: Trung tâm chế biến rau, quả xuất khẩu DOVECO tại huyện Mai Sơn, với quy mô công suất 100.000 tấn sản phẩm các loại/năm. Đến hết tháng 11/2023 tổng sản lượng các loại nông sản Công ty Cổ phần thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao đã thu mua phục vụ cho Nhà máy chế biến đạt 8.649,6 tấn trong đó: Dứa 397,7 tấn, Chanh leo 59 tấn, Ngô ngọt 2.294,4 tấn, Đậu tương rau 1.420 tấn, Rau chân vịt 128,5 tấn, Xoài 4.353 tấn quả. Công ty TNHH IC FOOD Sơn La đến nay nhà máy đã hoàn thành xây dựng nhà xưởng quy mô công suất 1.700 tấn sản phẩm sấy khô/năm. Trong năm 2023, công ty đang tiếp tục ký hợp đồng liên kết, sản xuất thu mua 4.350 tấn nguyên liệu như: Hành lá 1.500 tấn; Bắp cải 650 tấn; Cải bẹ 700 tấn; Cà rốt 350 tấn; Cải ngọt 1.000, Cải thảo 150 tấn để chế biến 200 tấn thành phẩm. Nhà máy chế biến hoa quả tươi và thảo dược Vân Hồ thuộc Tập đoàn TH tại xã Lóng Luông, huyện Vân Hồ, với dây truyền công nghệ chế biến hiện đại, tự động hóa 100%: Niên vụ nhãn 2023 tính đến thời điểm hiện tại nhà máy đã thu mua 500 tấn nhãn trên địa bàn tỉnh để chế biến. Công ty cổ phần Nafoods Tây Bắc tại khu công nghiệp Bó Bun huyện Mộc Châu, công suất chế biến từ 10.000 tấn rau, quả/năm: Tổng diện tích vùng nguyên liệu chanh leo phục vụ chế biến cho công ty đến thời điểm hiện tại là 750 ha (năm 2022 trồng được 400 ha, năm 2023 trồng được 350 ha). Sản lượng thu mua hiện tại Công ty đang thu mua giao động từ 15-20 tấn quả/ ngày, thời vụ cho thu hoạch bắt đầu từ tháng 6 tính đến thời điểm hiện tại công ty thu mua được trên 1.000 tấn quả tươi để phục vụ chế biến.

Toàn tỉnh có 543 cơ sở sơ chế và chế biến tiểu thủ công nghiệp các sản phẩm cây ăn quả. Các sản phẩm sau chế biến chủ yếu là: Xoài sấy dẻo; Hồng sấy dẻo; Chuối sấy dẻo; Rượu chuối; Mận, mơ sấy dẻo; Rượu mận, mơ; Thanh long sấy dẻo; nước cốt Chanh leo; Long nhãn; Dứa sấy dẻo; Rượu vang Sơn Tra; Rượu Táo Mèo; nước ép từ quả Sơn Tra; Sơn Tra sấy khô… Sản phẩm sau chế biến ước khoảng 20.022 tấn/năm (tương đương 81.187 tấn quả tươi).

Trên địa bàn tỉnh có 08 cơ sở chế biến quy mô công nghiệp, trong đó: Thành phố Sơn La 02 cơ sở (Công ty TNHH xuất nhập khẩu cà phê Minh Tiến - Chi nhánh Sơn La; HTX cà phê Bích Thao Sơn La), sản lượng thu mua dự kiến 7.150 tấn quả; huyện Thuận Châu có 02 cơ sở (Công ty TNHH sản xuất và thương mại Cát Quế; Hợp tác xã chè, cà phê AVINA), sản lượng thu mua dự kiến 9.600 tấn quả; huyện Mai Sơn có 04 cơ sở (Công ty cổ phần Phúc Sinh Sơn La; Hợp tác xã xây dựng và phát triển nông thôn Mường Chanh; Hợp tác xã cà phê Đào Chiềng Ban; Hợp tác xã Aratay - Coffee), sản lượng thu mua dự kiến 51.963 tấn quả; các cơ sở, nhà máy đều có hệ thống xử lý nước thải đạt tiêu chuẩn môi trường.

Đối với chế biến Sắn, trên địa bàn tỉnh có Nhà máy Tinh bột sắn Sơn La trực thuộc Chi nhánh Công ty cổ phần tinh bột sắn Phú Yên, có đăng ký quy mô, công suất hoạt động chế biến đạt 150.000 tấn/năm. Niên vụ 2023 - 2024 nhà máy dự kiến chế biến được 31.500 tấn sắn củ tươi. Nhà máy chế biến nông sản BHL trực thuộc Công ty cổ phần chế biến nông sản BHL Sơn La có trụ sở Khu công nghiệp Mai Sơn, xã Mường Bằng, huyện Mai Sơn có đăng ký quy mô, công suất hoạt động chế biến đạt 150.000 tấn/năm. Niên vụ 2023 - 2024 nhà máy dự kiến chế biến được 31.500 tấn sắn củ tươi, tương ứng 12.400 tấn tinh bột. Ngoài ra toàn tỉnh còn có 16 cơ sở, công ty, hợp tác xã chế biến sắn lát khô.

Trong thời gian tới, tỉnh Sơn La tiếp tục tập trung thâm canh để tăng năng suất, chất lượng sản phẩm, xây dựng và phát triển hiệu quả các vùng nguyên liệu tập trung, cơ giới hóa đồng bộ, nâng cao năng lực chế biến và bảo quản nông sản theo các mô hình liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị gắn với tiêu chuẩn chất lượng và mã vùng nguyên liệu từ đó góp phần tăng giá trị sản phẩm nông sản của tỉnh. Mời gọi, tạo cơ chế chính sách cũng như tạo điều kiện tốt nhất để thu hút đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp. Từ đó, góp phần cải thiện kết cấu hạ tầng, đẩy mạnh công nghiệp chế biến sâu trong lĩnh vực nông nghiệp, hướng tới xây dựng tỉnh Sơn La thành trung tâm chế biến nông sản vùng Tây Bắc.

Lê Hồng